Yaşlanmayla birlikte omurga yapısında meydana gelen değişiklikler, dar kanal hastalığı olarak bilinen lomber spinal stenozun en önemli nedenlerinden biridir. Özellikle 60 yaş üzerindeki bireylerde sık görülen bu durum, bacaklarda uyuşma, ağrı ve yürüme güçlüğü gibi şikâyetlerle kendini gösterir. İleri evrelerde ise yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür ve dar kanal ameliyatı tek kalıcı tedavi seçeneği haline gelir.
Yaşlanmayla Omurgada Neler Olur?
Omurga, yaş ilerledikçe tıpkı diğer vücut yapıları gibi yıpranır. Disklerdeki su oranı azalır, esneklik kaybolur ve omurlar arası mesafe daralır. Bu süreçte:
- Disklerde çökmeler ve yırtılmalar,
- Eklemlerde kireçlenme ve kemik çıkıntıları (osteofitler),
- Bağ dokularının kalınlaşması (ligamentum flavum hipertrofisi)
gibi değişiklikler meydana gelir.
Bu yapısal bozulmalar omurilik kanalının içini daraltarak, sinirlerin sıkışmasına neden olur. Sonuç olarak, yaşlı bireylerde bel ağrısı, bacaklarda uyuşma, karıncalanma ve yürürken artan ağrı gibi belirtiler ortaya çıkar.
Yaşlılarda Dar Kanalın Belirtileri
Dar kanal hastalığının yaşlılarda en belirgin özelliği, yürürken bacaklarda ağrı ve uyuşma hissinin kısa sürede başlamasıdır. Kişi bir süre yürüdükten sonra durmak zorunda kalır, öne eğilince rahatlama hisseder. Bu duruma nörojenik kladikasyon adı verilir.
Yaşlı bireylerde ayrıca:
- Bel ve kalça ağrısı,
- Uzun süre ayakta duramama,
- Bacaklarda güçsüzlük,
- Denge kaybı ve düşme riski,
- Şiddetli olgularda idrar veya dışkı kontrolünde zorluk görülebilir.
Bu belirtiler genellikle yaşlılık ağrısı sanılarak göz ardı edilir. Oysa erken tanı, ilerlemiş sinir hasarını önlemede kritik rol oynar.
Tanı Nasıl Konur?
Dar kanal şüphesi olan yaşlı hastalarda detaylı nörolojik muayene yapılır. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), sinir köklerinin sıkışma derecesini ve kanal darlığının seviyesini gösterir.
Bazı hastalarda bilgisayarlı tomografi (BT) veya elektronöromyografi (EMG) gibi testlerle tanı desteklenebilir.
Yaşlılarda Dar Kanal Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?
İlk aşamada ilaç tedavisi, fizik tedavi ve egzersizlerle şikâyetlerin azaltılması hedeflenir. Ancak, bu yöntemlere rağmen:
- Yürüme mesafesi 100–200 metrenin altına düşmüşse,
- Ağrılar dinlenmekle geçmiyorsa,
- Bacaklarda kuvvet kaybı varsa,
- Ya da idrar-dışkı kontrolü bozulmuşsa,
dar kanal ameliyatı önerilir.
Bu ameliyat, sinirlerin üzerindeki baskıyı kaldırarak ağrıyı azaltmayı ve hareket kabiliyetini artırmayı amaçlar.
Yaşlılarda Dar Kanal Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Cerrahi teknik, hastanın genel durumu ve darlığın seviyesine göre belirlenir:
- Mikrocerrahi Dekompresyon: Küçük kesilerle, mikroskop yardımıyla sinirlere baskı yapan dokular temizlenir.
- Laminektomi: Omurun arka kısmı çıkarılarak sinirlerin geçtiği kanal genişletilir.
- Füzyon (vida-plaka sabitleme): Eğer omurlar arasında kayma varsa, stabilizasyon için vida ve plaklar kullanılır.
Modern mikrocerrahi teknikler sayesinde yaşlı hastalarda bile bu ameliyatlar güvenle yapılabilmektedir. Kan kaybı azdır, iyileşme süresi kısadır ve çoğu hasta birkaç gün içinde ayağa kalkabilir.
Ameliyat Sonrası Dönem
Ameliyat sonrası dönemde erken mobilizasyon ve fizyoterapi büyük önem taşır. Yaşlı bireylerde kemik ve kas gücü azalabileceği için kontrollü egzersizlerle omurga dengesinin korunması hedeflenir. Düzenli kontroller, sinir fonksiyonlarının sağlıklı şekilde geri dönmesini destekler.
Sonuç: Yaşlılık Değil, Tedavi Edilebilir Bir Durum
Dar kanal hastalığı, yaşlı bireylerde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren ancak doğru tedaviyle tamamen kontrol altına alınabilen bir omurga problemidir. İleri evre olgularda yapılan dar kanal ameliyatı, sinir sıkışmasını ortadan kaldırarak ağrısız, aktif bir yaşamın önünü açar.
Unutulmamalıdır ki, yaşlılık ağrısı olarak görülen birçok şikâyetin altında dar kanal yatabilir. Erken tanı, doğru cerrahi planlama ve uzman ellerde yapılan ameliyat, hastalara yeniden özgürce yürüyebilme şansı sunar.
